بررسی زلزله خیزی شهرستان شهریار

شهریار شناسی :  آیا شهرستان شهریار زلزله خیز است ؟

استاد احمد فرجی – دایره المعارف شهرستان شهریار

شهرستان شهریار در منتهی الیه ضلع جنوبی سلسله جبال البرز مرکزی قرار دارد .منطقه البرز قسمتی از کمربندی کهزائی آلپ –هیمالیا می باشد که از فعال ترین کمربندهای  زلزله خیزی جهان است .البرزدارای پوسته ی شدیدا خرد شده بوده ودردوران های مختلف زمین شناسی ، شاهد فعالیت کهزائی عمده بوده است .عوارض ناشی ازادامه ی این حرکت ، تعدادزیادی گسل جوان وپرتکاپو ایجاد کرده است .جنبش های سریع طبقات زمین درامتداد این گسستگی ها ، توام بازمین لرزه های بزرگ می باشد که هرچند سال یک بار ، اتفاق می افتد و تلفات وخسارات زیادی برجای می گذارد.

بررسی های لرزه زمین ساختی نشان می دهد علاوه بروجود گسل های بزرگی مانند گسل بزرگ شمال تهران وگسل های ری ( شمال ری –جنوب ری وکهریزک) درنزدیکی شهریار ، درداخل این شهرستان شهریارنیز ، گسل های بزرگی وجود دارد .نظیر گسل رباط کریم که ۱۶ کیلومتر آن از شهریار می گذرد . گسل لرزه زائی باطول ۱۳کیلومتر ، گسل کردان ، زون گسلی و گسل های چند شاخه که فاصله ی کمی از گسل کهریزک دارند .لرزه های ثبت شده دراین محدوده ، نیزاگرچه چندان بزرگ نمی باشند ، اما نشان دهنده ی فعال بودن منطقه ازنظر زمین ساختی وجنبا بودن گسل های آن می باشد .از آنجا که کانون یابی زمین لرزه ها دارای خطایی درحدود بیست کیلومتر است نمی توان اطمینان حاصل نمود که ، کانون هیچ یک اززلزله های بزرگی که در دراز نای تاریخ اتفاق افتاده دراین شهرستان نبوده است .

لرزه زمین ساخت شهرستان

جهت اطلاع خوانندگان عزیز بطور اجمال  گسل های اطراف شهریار وگسل های شهرستان شهریار به شرح زیر معرفی می شوند :

گسل های اطراف شهریار به ترتیب فاصله از قسمت مرکزی شهریار عبارت است :

۱-راندگی شمال تهران (فاصله این گسل ازشهریار حدود ۱۲ کیلومتر است )

۲-گسل پورکان (فاصله راندگی ازشهریار ، حدود ۱۹کیلومتر است )

۳-گسل کهریزک (فاصله این گسل ازشهریار حدود۱۹کیلومتر است )

۴-گسل جنوب ری ( این گسله ۲۱کیلومتر ازشهریار فاصله دراد )

۵-گسل شمال ری

۶-راندگی نیاوران ( درفاصله تقریبی ۳۰کیلومتری شهریار)

۷-راندگی داوودیه (درفاصله ۴۲کیلومتری از مرکز شهریار )

۸-گسل طالقان ( درفاصله تقریبی ۵۰ کیلومتری ازشهریار)

۹-گسل آراد ( درفاصله ۳۸کیلومتری ازشهریار قرار دارد)

۱۰- گسل فشاری مشاء –فشم ( درفاصله حدود ۴۲ کیلومتری شهریار )

۱۱-گسل اشتهارد (ازنوع راندگی و حدود ۱۴ کیلومتر از شهریار فاصله دارد )

گسل های شهرستان شهریار

منطقه شهریار علاوه برگسل های بزرگی که درپیرامون خودارد ، دارای چندین گسل اصلی وفرعی نیز می باشد . بابررسی نقشه های گسل های استان تهران ، پایگاه ملی داده های علوم زمین و مطالعات صحرایی ، مشخص می شود که گسل های اصلی وفرعی بیشتربصورت انفرادی و دربعضی قسمت ها به صورت زون گسلی ، درگستره شهرستان پراکنده می باشند . البته این گسل ها به علت مدفون بودن درزیر رسوبات ابرفتی وقرارگرفتن درداخل مزارع ومحوطه های ساختمانی ، نمودسطحی زیادی ندارند .دربازدیدهای انجام شده ، تنها قسمتی ازیک گسل درسطح زمین قابل مشاهده بود .لازم به ذکراست که تاکنون نام خاصی به گسل های محلی شهریار اختصاص نیافته است ، بنابراین با نام مکانی که نزدیک آنها است معرفی خواهند شد ، این گسل ها عبارتند از :

گسل های اصلی ولرزه زا ( بیش از ۱۰ کیلومتر)

۱-گسل رباط کریم :

( این گسل راحدود ۱۰۰کیلومتر معرفی کرده اند و گسل  معکوس احتمالی از روستای قبچاق شهرستان ملارد شروع می شود وحدود ۱۶کیلومترآن از شهریار می گذرد )

۲- گسل جنوب جارو :

این گسل درجنوب کوه جارو ، به ارتفاع ۲۰۵۰ متر ، قراردارد وازنزدیکی کوه کردها ، به ارتفاع ۱۷۹۸متر و از دهستان اخترآباد می گذرد ، به فاصله ۲کیلومتری ازاین گسل ، گسل اصلی جارو به طور تقریبی ۲۳کیلومترقرارگرفته که قسمتی ازآن دراخترآباد شهرستان ملارد است

۳-گسل اصلی به طول سیزده کیلومتر :

( این گسل باراستای تقریبی شمالی-جنوبی ازنزدیکی مرکز شهریار واز ویره ، قاسم آباد و همدانک می گذرد ، درجنوب شهریار به رباط کریم می رسد وفاصله خیلی کمی ازانتهای گسل کهریزک که از اسلام شهر می گذرد دارد)

گسل های متوسط(  با طول بین دو تا ده کیلومتر)

۱-گسل کردان

این گسل اصلی ازنوع معکوس وازقشلاق می گذرد .راستای این گسل ، شرقی –غربی و طول آن ۸ کیلومتر است .این گسل در اخترآباد شهرستان ملارد قرار دارد

۲-گسل اصلی چند شاخه

این زون گسلی حدود یک کیلومتر ازگسل بزرگ کهریزک فاصله دارد .قسمتی ازاین گسل در راستای شرقی-غربی و بطورتقریبی ۸ کیلومتر از روستای اسکمان می گذرد ، شاخه ای ازاین گسل با طولی حدود ۷ کیلومتر ازروستای الورد ونزدیکی دهشادپایین عبور می کند .شاخه دیگراین گسل به طول ۶ کیلومتر در راستای تقریبی شمال-جنوب از نسیم شهر می گذرد .

۳-گسل اصلی به طول ۷ کیلومتر

این گسل از شاهد شهر ، روستای رامین ونزدیکی شهرک نورعبور می کند وبه گسل های فرعی چندی مربوط می باشد . وضعیت سطحی قسمتی از این گسل کاملا به چشم دیده می شود

گسل اصلی به طول تقریبی ۷ کیلومتر  ، که به موازات گسل جنوب جارو ازدهستان بزرگ اختر آباد شهرستان ملارد می گذرد .

گسل اصلی که از نزدیکی غرب شهریار شروع شده ودرراستای غرب به شرق دوشاخه می شود وشاخه ای از آن به طول ۵ کیلومتر ازروستای قره ترپاق دهستان اخترآباد عبور می کند

ماخذ: دایره المعارف شهرستان شهریار ، احمدفرجی ، با استفاده و خلاصه ای از : « بررسی لرزه خیزی شهرستان شهریار و آسیب پذیری مدارس منطقه از دیدگاه لرزه با مطالعه موردی ، فرح مرادخانی ودکتربهرام عکاشه ، فصلنامه زمین ، سال ششم ، شماره ۱۹، بهار۱۳۹۰